De Wapper, het iconische langwerpige plein centraal aan de Meir, krijgt een grondige heraanleg. Omdat het plein intensief gebruikt wordt door onder meer shoppers, handelaars en passanten, voldoet de huidige staat niet meer. Bovendien vormen de geplande werken aan het Rubenshuis een kans om de archeologisch-historische waarde van dat monument extra te benadrukken op de toekomstige Wapper. De stad zet in het ontwerp ook maximaal in op klimaatadaptatie.
Historisch gezien speelt het de Wapper een belangrijke rol in de waterinfrastructuur van Antwerpen. In 1490 werd er een rui aangelegd om zoet, fris water uit de Herentalsevaart naar de binnenstad te brengen. Al snel wordt de rui overwelfd en komen er gebouwen op het plein.
Vandaag wordt de Wapper op verschillende manieren gebruikt:
Horeca en handel,
Culturele bezienswaardigheden zoals het Rubenshuis,
Verbinding voor fietsers en voetgangers tussen omliggende winkelstraten (Meir, Schuttershofstraat) en andere plekken (Bourlaschouwburg, markt op het Theaterplein, … ),
Rustpunt voor shoppers.
De Wapper is intussen verouderd en in de Antwerpse binnenstad is er vaak wateroverlast, droogte en hitte. Er is opnieuw nood aan verfrissing. Daarom wil de stad de Wapper heraanleggen tot een hedendaags plein waarop je je aangenaam kan verplaatsen, verblijven en genieten van groen, water, horeca en historie. Daarbij neemt het Rubenshuis een bijzondere plek in.
Het definitief onwerp voor de heraanleg werd half juni 2024 goedgekeurd door de stad en het district. Het ziet er als volgt uit:
OMGEVING - De Urbanisten
Doordat er zoveel verschillende activiteiten op de Wapper gebeuren, verdeelde de stad het ontwerp in drie ‘lagen’ met concrete ambities.
Er moet genoeg ruimte voor de verschillende activiteiten op het plein zijn. De Wapper moet een aangename verblijfplaats worden, waar je groen, water, horeca en historiek kan beleven. Tegelijkertijd moet je je vlot kunnen verplaatsen op het plein.
De wapper moet een klimaatrobuust- en adaptief plein worden. Dat betekent dat het plein aangepast wordt aan zowel wateroverlast en langdurige droogte, en dat het groentekort en de hitte aangepakt worden.
Het hele plein krijgt extra groen, met 3 grote kleurrijke plantvakken en ook bomen die op langere termijn zullen uitgroeien en zo schaduw bieden aan de terrassen en zitplekken.
Bestaande bomen zoveel mogelijk behouden. Daarnaast komen er nieuwe bomen met voldoende ondergrondse groeiruimte, zodat ze beter tegen droogte en hitte kunnen en groot en oud kunnen worden. De bomen zorgen voor schaduw en koelte.
Er komen plantvakken die voor extra ontharding en infiltratie voor regenwater zorgen.
Omdat de Wapper vanaf de middeleeuwen een belangrijke rol in de watervoorziening van Antwerpen speelde, is het daarnaast belangrijk om water een (visuele) plaats te geven op het plein. Daarbij moet het Waterplan zoveel mogelijk gevolgd worden.
Er komt een lang, ondiep waterelement op de Wapper dat verwijst naar de ondergrondse rui en regenwater opvangt en filtert. Nadien stroomt het water van Hopland richting de Meir, zoals het vroeger deed. Daardoor wordt het water steeds ververst, wat voor meer verkoeling zorgt.
Die waterpartij gaat in de winter uit, zodat die ruimte als plein kan worden gebruikt.
OMGEVING - De Urbanisten
De historische waarde van de Wapper en de ondergrondse rui moet bewaard worden. Waardevolle elementen moeten een plaats krijgen in het nieuwe ontwerp.
Het plein wordt opengelaten ter hoogte van het Rubenshuis voor een mooi zicht op de gevel.
De ondergrondse structuur van de rui blijft intact.
Voor het beeld Vissende Arend van de Deense beeldhouwer Hugo Liisberg maakt Kunst in de Stad momenteel een toekomstvisie op. Het resultaat daarvan wordt verwerkt in het uitvoeringsdossier van de Wapper. Wat er dus precies mee zal gebeuren is nu nog niet bekend.
Dit is een project van de stad Antwerpen, met participatie van Waterlink.
Ontwerpteam OMGEVING en De Urbanisten maakten het ontwerp voor de heraanleg.
In 2025 krijgt de Groenplaats een grondige make-over. Er komt een moderne centrale toegang naar de ondergrond, een dubbele rij nieuwe bomen, toekomstbomen op de hoeken en nieuwe zitbanken. Ook ondergronds zijn er heel wat verbeteringen zoals een nieuwe grote fietsenparking en een waterbuffer. Bovendien worden ook de omliggende straten, die aan vernieuwing toe zijn, heraangelegd. Daarvoor keurden het stadscollege en het districtscollege van district Antwerpen het voorontwerp goed.
Het Koningin Astridplein wordt intensief en veelzijdig gebruikt. Tijd voor een heraanleg!
Water krijgt een belangrijke plek in de stad om klaar te zijn voor periodes van droogte en hevige regenval.
Stad Antwerpen plant een grootschalige heraanleg van haar bekendste winkelstraat, de Meir. De ‘selectieleidraad’ werd daarvoor in juni 2024 goedgekeurd. Ontwerpers die zich kandidaat stellen, krijgen de kans om een integraal voorstel voor de heraanleg te doen, inclusief een masterplan voor de verschillende lichtlagen. Dit najaar volgt de selectie van vijf van die ontwerpvoorstellen, waarna in het voorjaar het definitieve wordt gekozen. De heraanleg zelf start ten vroegste in het najaar van 2027, in afstemming met de omliggende projecten.