Samenwerking tussen Vlaamse overheid en stad
De stad en de Vlaamse overheid werken al meer dan 10 jaar samen om de luchtkwaliteit in Antwerpen te verbeteren. Eind 2008 werd een eerste actieplan fijn stof en NO2 voor stad Antwerpen en haven goedgekeurd. Deze samenwerking werd in 2014 gevolgd door een tweede actieplan, dat in 2018 werd afgerond.
De samenwerking tussen stad Antwerpen en de Vlaamse overheid loopt intussen verder in het Vlaamse Luchtbeleidsplan 2030. Dit beleidsplan werd in oktober 2019 goedgekeurd door de Vlaamse regering. De maatregelen die Antwerpen neemt om de luchtkwaliteit verder te verbeteren, zijn in bijlage 2 van dit plan opgenomen.
Waarom dit project?
Luchtvervuiling is slecht voor de gezondheid. Vooral kinderen, ouderen en zieke mensen krijgen snel last van vervuilende stoffen in de lucht. De voornaamste schadelijke stoffen zijn roet, fijn stof en NO2 (stikstofdioxide). Luchtverontreiniging stopt natuurlijk niet aan de stadsgrenzen. Daarom werkt de stad nauwgezet samen met de Vlaamse overheid om het probleem aan te pakken.
Het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 bevat doelstellingen op korte, middellange (2030) en lange (2050) termijn én een uitgebreid pakket maatregelen om de luchtverontreiniging aan te pakken. De maatregelen die stad Antwerpen neemt om de luchtkwaliteit te verbeteren, kaderen in dit grotere geheel. En die maatregelen dragen bij tot een verbetering van de luchtkwaliteit.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) meet de luchtkwaliteit in Vlaanderen. De stad financiert bijkomend de werkingskosten van twee meetstations luchtkwaliteit en een meetnet van NO2-samplers op haar grondgebied zodat de luchtkwaliteit en de evolutie ervan beter gemonitord kan worden.
Zoals blijkt uit de jaarrapporten van de VMM is de luchtkwaliteit in de Antwerpse agglomeratie de afgelopen jaren sterk verbeterd. Tussen 2005 en 2021 is de uitstoot van vervuilende stoffen sterk gedaald: stikstofdioxiden NO2 (-56%), primair PM10-fijn stof (-39%), primair PM2,5-fijn stof (-44%) en roet (elementair koolstof EC) (-76%).
Ook de concentraties zijn over een langere termijn sterk gedaald. Maar voor primair PM10 -fijn stof en zwarte koolstof zagen we geen verdere daling in 2022 op de meeste Antwerpse meetplaatsen. Ook in de rest van Vlaanderen stegen in 2022 de concentraties van de stoffen gelinkt aan houtverbranding.
In 2022 werd de huidige Europese norm voor stikstofdioxide op geen enkele meetplaats in Antwerpen overschreden. Dat geldt ook voor de hoeveelheid fijn stof, maar de Antwerpse waarden blijven nog steeds (zoals elders in Vlaanderen) boven de normen die de Wereldgezondheidsorganisatie aanbeveelt. Ook verstrengde Europa de luchtkwaliteitsnormen die tegen 2030 gehaald moeten worden. We moeten dus blijven werken aan schonere lucht.
Wat gebeurt er?
Door de stad Antwerpen:
- De stad voerde in 2017 een lage-emissiezone in. De regels zijn in 2020 strenger geworden. De VMM publiceerde in 2020 een evaluatierapport over de LEZ.
- De stad zet in op meer vervoer met lage uitstoot: Velo-fietsen, betere tramverbindingen en fietsroutes, park & ride zones aan de rand van de stad, en een groter aanbod voor autodelen.
- Antwerpse bedrijven krijgen steun om de mobiliteit van hun werknemers te verduurzamen, via Slim naar Antwerpen.
- De stad werkt aan een plan om de stedelijke logistiek te verduurzamen.
- De stad zorgt voor meer oplaadpunten voor elektrische voertuigen.
- De eigen wagenvloot van de stad wordt steeds groener.
- Vervuilende dieselgeneratoren worden zo min mogelijk gebruikt.
- De stad werkt aan de uitrol van warmtenetten en andere maatregelen om huishoudelijke verwarming door de verbranding van hout of fossiele brandstoffen terug te dringen.
- Er wordt een beoordelingskader gebruikt wanneer scholen en kinderdagverblijven een vergunning aanvragen. Dat kader houdt rekening met luchtkwaliteit en geluidshinder om de blootstelling van kinderen aan verontreinigde lucht te beperken.
- De EU Missie Linkeroever Klimaatneutraal 2030 zal er voor zorgen dat de luchtkwaliteit in die wijk versneld zal verbeteren.
Op het Vlaamse niveau:
Het Vlaamse Luchtbeleidsplan 2030 zet in op de aanpak van de belangrijkste bronnen van luchtverontreiniging in Vlaanderen:
- Huishoudelijke houtverwarming
- Transport
- Industrie & energie
- Landbouw
Om de twee jaar maakt de VMM een stand van zaken op. De laatste stand van zaken kan je nalezen op de website van de VMM: