Een nieuwe toekomstvisie voor de stad
Antwerpen onderging door de eeuwen heen al veel veranderingen. Ook in de toekomst zal dat blijven gebeuren. Omdat de beschikbare ruimte beperkt is, kunnen nieuwe ontwikkelingen niet zomaar gebeuren. Ze moeten passen binnen het Strategisch Ruimteplan Antwerpen, de langetermijnvisie van de stad op ruimtegebruik. Op dit moment werkt de stad aan een nieuwe versie van dat plan.
Door de gekozen cookie voorkeuren kan de inhoud niet weergegeven worden. Deze inhoud is enkel zichtbaar als u marketing cookies inschakelt.
Waarom een nieuw plan?
Het vorige plan werd goedgekeurd in 2006. Intussen zijn er andere uitdagingen waarop een nieuw Strategisch Ruimteplan antwoorden moet bieden.
- De bevolking blijft toenemen. Er zijn inspanningen nodig om ervoor te zorgen dat Antwerpen aangenaam is om in te wonen, werken en vertoeven. Tegelijk moet de stad vlot bereikbaar zijn en moet de economie blijven draaien.
- Het klimaat verandert. Om de stad aangenaam te houden, is het nodig om maatregelen te nemen tegen droogte, hitte en wateroverlast. De stad engageert zich daarbij om de CO2-uitstoot te verminderen.
Het plan start niet van een leeg blad. Het bouwt verder op eerdere beleidsvisies en -plannen, omgevingsanalyses en de input uit stadsdebatten. De visie is afgestemd op het ruimtelijk beleid van Vlaanderen en de provincie.
Wat gebeurt er?
De opmaak van zo’n nieuw ruimteplan verloopt in verschillende stappen. In maart 2023 werd het voorontwerp goedgekeurd. Nadien konden diverse adviesinstanties, zoals hogere overheden, districten, de GECORO en de klimaatraad hun advies uitbrengen. Op basis van deze adviezen werd het voorontwerp aangevuld en aangepast in een ontwerp. Dit ontwerp werd op 25 september 2023 voorlopig vastgesteld door de gemeenteraad. Van 16 oktober 2023 tot en met 14 januari 2024 liep het openbaar onderzoek. Nu worden alle reacties verwerkt.
Wat is de visie?
Antwerpen wil de meest leefbare stad van Vlaanderen zijn. Daarom zet het Strategisch Ruimteplan Antwerpen in op 3 thema’s: de levendige woonstad, het veerkrachtig landschap en de slimme netwerkstad. Ontdek hieronder wat de thema’s concreet inhouden.
Levendige woonstad
Kwaliteitsvolle, gevarieerde en betaalbare woningen
De bevolking blijft toenemen en iedereen moet een thuis vinden in de wijk. Er zijn dus extra woningen en verschillende woontypes nodig in de stad. Daarbij is betaalbaar wonen in een gezonde en energiezuinige woning cruciaal.
Om geen bijkomende ruimte te gebruiken en slim om te gaan met de bestaande ruimte, zet de stad hiervoor in op ‘verdichting’. Denk daarbij aan hoger bouwen en aan het groeperen van verschillende functies op goed bereikbare locaties.
Een gezonde leefomgeving voor iedereen
Voor de omgeving rond woningen zijn er ook een aantal vereisten. Publieke plekken moeten aanzetten tot ontmoeten, bewegen/spelen en tot rust komen. Deze plekken moeten er zijn voor iedereen, inclusief de (aller)kleinsten, jongeren, personen met een beperking en de oudsten in de stad.
Daarnaast is er voldoende groen op wandelafstand nodig. Op openbaar domein wordt waar dat kan zoveel mogelijk onthard en nieuwe groene plekken gecreëerd. Vergroening verhoogt de levenskwaliteit van alle Antwerpenaren. Vergroening wordt ook op privaat domein gestimuleerd. Dat gebeurt door ondersteuning bij ontharding, groendaken, regenwateropvang, en door het vastleggen van concrete vergroeningsvoorwaarden bij nieuwe ontwikkelingen.
Woonomgevingen hebben een goede lucht- en geluidskwaliteit nodig. Dit wordt zo goed mogelijk gefaciliteerd.
De juiste voorzieningen op de juiste plek
Nabij woonwijken is toegang tot verschillende vlot en veilig bereikbare voorzieningen (al wandelend of met de fiets), zoals scholen, ontspanning, zorg, winkels en gezonde voeding evident. Dat kan bijvoorbeeld door ze te clusteren in lokale centrumgebieden. Zo wordt gedeeld gebruik gestimuleerd en kunnen verschillende functies met elkaar verweven worden.
Veerkrachtig landschap
De stad moet zich weerbaar maken voor de klimaatverandering. Hittestress, wateroverlast en biodiversiteit zijn hierin belangrijke uitdagingen.
De stad vergroenen
Groene plekken spelen een belangrijke rol in klimaatverandering. Ze zijn koeler dan verharde plekken en verminderen zo de hittestress. Ze zorgen voor wateropvang en -buffering en versterken de biodiversiteit.
- De stad wil het aanwezige groen beschermen en verbeteren en zo de belevingswaarde van straten, pleinen en parken versterken.
- Zoveel mogelijk ontharden op publiek en privaat domein
Ruimte voor water
Om droogte te bestrijden en wateroverlast te vermijden, moet water ruimte hebben. Door water zoveel mogelijk vast te houden en te laten infiltreren in de grond, vult het grondwater aan.
- Door beekvalleien waar mogelijk zoveel mogelijk te herstellen en open te leggen, kunnen ze regenwater opvangen.
- Regen- of bemalingswater kan gebruikt worden voor parken, fonteinen, openbaar groen en vijvers.
Een groenblauw netwerk versterkt de weerbaarheid
De stad wil zijn groengebieden versterken en verbinden via een groenblauw netwerk. Concreet betekent dat onder meer:
- grote structuren van groen of water optimaliseren om de stad te verkoelen,
- groene verbindingen langs bermen aangepast beheren,
- nieuwe bossen aanplanten.
Slimme netwerkstad
Wijk, stad en regio verbinden
De stad wil verder inzetten op duurzame manieren van verplaatsen (zoals te voet, met de fiets of het openbaar vervoer).
- Lokale voorzieningen liggen op wandel- of fietsafstand voor inwoners van de wijk. Voorzieningen met een regionale of zelfs internationale aantrekkingskracht liggen op goed bereikbare plekken, zoals stationsomgevingen.
- Bij overstappunten wordt het eenvoudig om verschillende vervoersmiddelen te combineren.
- Langs de grote toegangswegen is er ruimte om te verdichten en bijkomende functies te creëren, met meer ruimte voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer.
Ruimte voor ondernemen
Antwerpen heeft een sterke economie. Om dat te behouden, moet de vraag naar nieuwe economische ruimte maximaal geïntegreerd worden binnen de bestaande ruimte. Leegstaande panden kunnen een andere functie krijgen en bestaande ruimte kan meervoudig gebruikt worden, bijvoorbeeld door parkeerruimte en laad- en losinfrastructuur te delen. Leegstaande sites worden opnieuw gevuld of krijgen een tijdelijke invulling.
Daarbij worden de volgende principes gehanteerd:
- De ruimte voor bedrijvigheid blijft behouden op het grondgebied van de stad. Waar mogelijk wordt bedrijvigheid met andere functies verweven, zoals met wonen. Zo zijn kantoren, kleinschalige maakindustrie, ateliers, zorg, dienstverlening, horeca en detailhandel goed te verweven.
- Bedrijvigheid die niet verweven kan worden, vindt een plek op bedrijventerreinen. Het huidig aantal m² voor bedrijventerreinen wordt behouden en de terreinen worden verbeterd. Minder geschikte terreinen worden vervangen, geschikte terreinen worden uitgebouwd. Er kunnen groen- of waterbuffers voorzien worden tussen industriële bedrijvigheid en nabijgelegen woongebied.
- Winkels worden geclusterd in kernwinkelgebieden om in te zetten op identiteit en beleving en hiermee een onderscheid te maken met e-commerce. Grote retailclusters komen op duurzaam bereikbare locaties. Lokale winkels komen zoveel mogelijk in wijkkernen.
- De stad werkt samen met de logistieke keten aan stil, schoon, zuinig, vlot, veilig en efficiënt transport van goederen. Zo kan het transport efficiënt gebundeld worden, bijvoorbeeld door hoogfrequente treinen en binnenvaartschepen. Met stadsdistributiecentra in het noorden en zuiden van de stad kunnen bestelde pakketjes eenvoudig met de fiets in de stad bezorgd worden.
Ruimte voor energie en circulariteit
Tegen 2030 wil Antwerpen de CO2-uitstoot met 50% verminderen in vergelijking met 2005 en klimaatneutraal zijn tegen 2050.
- Door gebouwen duurzaam te renoveren en daarbij in te zetten op isolatie en compacter te bouwen is er minder energie nodig. Daarnaast moet energie duurzaam opgewekt worden. Warmtenetten vormen een duurzaam alternatief. Veel bedrijven produceren nu restwarmte, die hergebruikt kan worden. Bij elke heraanleg wordt rekening gehouden met de mogelijke infrastructuuraanpassingen om deze warmtenetten te realiseren.
- De stad zet naast energie ook in op circulariteit of hergebruik van producten, materialen, grondstoffen, afval en water. Voorbeelden zijn circulair en duurzaam bouwen, het aanleggen van een 2e waternet om regen- en bemalingswater te hergebruiken, gebouwen polyvalent inrichten en gebouwen met erfgoedwaarde hergebruiken.
Deelgebieden met eigen identiteit
Het ruimteplan omschrijft 7 deelgebieden, elk met een eigen identiteit en eigen prioriteiten op ruimtelijk vlak.