Groene wandelpromenade en bescherming tegen overstromingen in de toekomst 

Stad Antwerpen bereidt zich voor om mogelijke toekomstige overstromingen te voorkomen. Zo worden de Scheldeboorden op beide oevers opgehoogd. De Vlaamse Waterweg hoogt de dijken op, als onderdeel van het Sigmaplan. Na de verhoging op Linkeroever legt stad Antwerpen daar een nieuwe, zes kilometer lange groene wandelpromenade langs de Schelde aan, waarvoor ze een Masterplan opmaakt. De stad wil dit ambitieuze project zo snel mogelijk realiseren. Daarom wordt tegelijk met het Masterplan al gestart met het voorontwerp voor de publieke ruimte.

Waarom dit project?

Stad Antwerpen wil mogelijke milieuproblematieken in de toekomst vandaag al preventief aanpakken. Om de stad te beschermen tegen mogelijke overstromingen, worden de dijken opgehoogd. Dit gebeurt door De Vlaamse Waterweg nv en kadert in het zogeheten Sigmaplan. 

Wat is het Sigmaplan? 

Het Sigmaplan is een plan dat werd opgesteld om Vlaanderen beter te beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren. De Vlaamse Waterweg nv voert dit plan uit door dijken aan het Zeescheldebekken te verhogen en te verstevigen, en door gecontroleerde overstromingsgebieden aan te leggen.

Wat gebeurt er?

Masterplan

Ontwerpbureau Bas Smets vertaalde de bestaande analyse- en visienota eerst naar een voorontwerp en vervolgens naar een definitief Masterplan. Hierbij werd rekening gehouden met de opmerkingen van bewoners, bedrijven en andere geïnteresseerden uit de verschillende infomomenten en werkateliers.  Hierbij wordt het creëren van een gevarieerd landschap, het maken van een doorlopende, toegankelijke oever en het ontwikkelen van een levendig park vooropgesteld.

Landschapsarchitect Bas Smets:

 "We maken een 21ste-eeuws park waar meer recreatie samengaat met meer biodiversiteit. We creëren een klimaatrobuust park waar maximaal wordt ingezet op de opslag van water en het creëren van koelteplekken. De slingerende paden rijgen het zes kilometer lange park met multifunctioneel gebruik aaneen en maken een doorlopende wandeling langs de Schelde mogelijk."

Naar een schetsontwerp voor de publieke ruimte

Het masterplan kreeg een concrete vorm in een landschapsontwerp: een schetsontwerp voor de publieke ruimte.

• Het ontwerpend onderzoek voor de omgeving van de Beatrijslaan richtte zich op alternatieve inrichtingsmogelijkheden voor de laan. Daarbij staan ontharding, vergroening en het behoud van de bestaande verkeersstromen centraal.  

• Samen met De Vlaamse Waterweg is verder onderzocht hoe de Scheldewandeling ook op het smalste stukje kan doorlopen, om zo een volledige, 6 kilometer lange wandeling te realiseren van het Sint-Annabos tot de grens met Burcht.  

• Het Frederik Van Eedenplein zal een volwaardige toegangspoort tot Linkeroever worden. De verschillende vervoersmodaliteiten sluiten hier slim op elkaar aan. Onder andere het terugbrengen van het veer naar zijn oude locatie wordt hier onderzocht. De Gloriantlaan wordt versterkt als centrale as langs de aanwezige functies, met de nodige parkeergelegenheid. Op het Frederik Van Eedenplein is ruimte voor sport en spel, samentuinen en evenementen. 

Concrete plannen in 3 deelgebieden

Op basis van dit Masterplan werkt de stad concrete plannen uit voor de nieuwe parkomgeving. Het projectgebied bestaat uit 3 deelgebieden: Scheldeboorden-noord (van Sint-Annabos tot Charles De Costerlaan), -midden (van Charles De Costerlaan tot Galgenweellaan) en -zuid (van Galgenweellaan tot Burcht).

Het landschapsontwerp vormt de basis voor de verdere uitwerking van de voorontwerpen voor Scheldeboorden-zuid en -midden, gevolgd door de definitieve ontwerpen. Ook in deze deeltrajecten zal er ruimte zijn voor inspraak. 

Deelgebied Noord

Het goedgekeurde definitief ontwerp voor Scheldeboorden-noord heeft enkele duidelijke krachtlijnen:

• De lanen worden onthard en de relatie met de parkomgeving wordt sterker. De huidige verkeersstromen blijven mogelijk.
• Verschillende dwarsverbindingen versterken de relatie met de Schelde.
• Op het einde van de Gloriantlaan leidt een plein met amfitheater je naar een uitkijkpunt.
• Het landschap in de Scheldebocht wordt geopend. Het wordt een belangrijke ontvangstruime voor reizigers van de Waterbus en een schakelpunt tussen de jachthaven, de horeca, de Schelde en de Robinsontuin. De molen komt langs de dijk te staan en krijgt zo een glansrol in de Scheldebocht. 
• De huidige sportinfrastructuur krijgt een nieuwe plaats ten westen van het speelterrein in de Robinsontuin. De Charles de Costerlaan krijgt een directe verbinding van laan tot rivier. Het basketbalpleintje verschuift naar het zuiden en wordt opgenomen in het park. De parkstrook ten westen van de jachthaven zorgt voor continuïteit van noord naar zuid en opent het zicht op de jachthaven. 
• Er zullen na de aanleg in dit deelgebied ruim 80 bomen meer zijn dan nu: van 3481 exemplaren naar 3563 na heraanleg. Alle bestaande bomen werden geïnventariseerd en beoordeeld. Het plan behoudt er zoveel mogelijk van, zeker de waardevolle bomen. 44 zieke bomen dienen gerooid te worden. Verder verdwijnen er nog 299 bomen in functie van het aanleggen van de dijk en de doorkijken. Er komen 425 nieuwe bomen bij, dus in totaal zullen er 82 bomen meer zijn dan nu.
• Naast middelen voor de heraanleg inversteert de stad ook een groot budget in de verbetering van de groeiplaats-omstandigheden van de bestaande bomen.
• Het ontwerp zet ook in op aanplant van grote volumes onderbegroeiing. Dat zorgt voor een flinke winst op verschillende gebieden: meer groenvolume, meer biodiversiteit, meer verkoeling, ...

Uitvoeringsdossier deel Noord

Het ontwerp voor Scheldeboorden-noord is onder te verdelen in drie grote delen: de starten, de dijk en het park. Het team maakte één ontwerp op voor de drie delen. Zo sluiten de verschillende stukken naadloos op elkaar aan en vormen ze één geheel. Toch worden er twee aparte omgevingsvergunningen aangevraagd: één voor de dijkwerken en één voor de straten en het park.

Dit komt doordat de dijk langs gebieden loopt die Europees beschermd zijn en die binnen het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) liggen. Hierdoor gelden er strengere regels voor het verkrijgen van de vergunning. De Vlaamse Waterweg is momenteel bezig met het opstellen van de vereiste verantwoording voor de dijkwerken. Ondertussen heeft de stad een vergunning goedgekeurd voor de straten en het park. In het kader van die laatstgenoemde vergunning was er een openbaar onderzoek in mei 2024, en een tweede onderzoek in juli 2024. De tijdens deze periode ingediende bezwaren werden onderzocht en er werden wat aanpassingen gedaan aan de plannen. In oktober 2024 werd de omgevingsvergunning voor het project goedgekeurd. Er loopt momenteel een beroepsprocedure waardoor de werken nog niet kunnen starten.

Meer info vind je via de tab Media & Nieuws bovenaan deze pagina.

Deelgebied Zuid

Deelgebied Scheldeboorden-zuid - tussen de Galgenweellaan en de grens met Burcht - is als tweede deel aan de beurt. Het ontwerpteam maakte een voorontwerp op, dat met belangrijke betrokkenen besproken werd, onder andere in een werkatelier in de maand maart. Mede op basis van die gesprekken werden nog aanpassingen gedaan. Zo komen er onder andere meer fietsenstallingen, een breder fietspad, een betere locatie voor de bushalte bij het Galgenweel en een extra helling om de toegang van het dijkpad te verbeteren voor bijvoorbeeld personen met een beperking.

Het college keurde het definitief ontwerp voor dit deelgebied goed op 5 juli 2024. De plannen zijn te vinden onder de tab Media & Nieuws.

Dit stuk langs de Beatrijslaan vormt het smalste deel van het hele project. Je beweegt je er tussen grote waterpartijen: de Schelde aan de ene kant en het Galgenweel of Burtchtse Weel aan de andere kant. De dijk wordt ook hier opgehoogd. We verbreden de dijk tegelijkertijd en maken er rustpunten met bankjes, zodat je er een mooie wandeling zal kunnen maken.

Op de Beatrijslaan blijft gemotoriseerd verkeer in beide richtingen mogelijk. De laan is een belangrijke fietsverbinding. Daarom maken we er aan beide kanten een fietspad in dubbele richting. De parkeerstroken en de randen worden onthard en opnieuw uitgevoerd in waterdoorlatende materialen.

Op één na blijven alle bomen behouden. Ter hoogte van de Burchtse Weel komen en veel bomen bij. Verder onderzoek moet uitwijzen wat er langs het Galgenweel mogelijk is: daar moeten we rekening houden met de wind die er nodig is voor de zeilboten.Tenslotte komt er ook een voetpad aan de kant van de welen, zodat alles goed bereikbaar blijft.

Vervolgtraject

De plannen worden nu omgezet in een uitvoeringsdossier. Dan volgen nog de aanvraag voor de omgevingsvergunning, de aanbesteding en gunning van de werken, en de voorbereiding van de werf.

We verwachten met de heraanleg van dit Scheldeboorden-zuid te kunnen starten in het voorjaar van 2026.

Deelgebied midden

Vanaf 2025 start het ontwerpproces van Scheldeboorden-midden (van Charles De Costerlaan tot Galgenweellaan). Het landschapsontwerp zal hiervoor als basis dienen. Schrijf je in voor de digitale nieuwsbrief om op de hoogte te blijven. 

Wie werkt eraan mee?

Om de werken op Linkeroever voor te bereiden gingen De Vlaamse Waterweg nv en de stad een overeenkomst aan. Het masterplan wordt opgemaakt door het ontwerpteam Bureau Bas Smets. Bij de verdere uitwerking van concrete deelprojecten is er een werkatelier, waarin bewoners en andere betrokkenen uit de buurt samen mee nadenken over de plannen.

Meer informatie

Ruimtelijke Planning - stad Antwerpen
ruimtelijkeplanning@antwerpen.be

De Vlaamse Waterweg nv
tel: 03 224 93 67
info@sigmaplan.be
www.sigmaplan.be