De knoop wordt ontward en maakt ruimte voor een toegankelijk landschap dat plant, dier en mens verbindt. Even verder krijgt een nieuwe woonwijk vorm en ontplooit duurzame bedrijvigheid zich aan het water. Het Zuid verandert. Stap voor stap.
Knoop Zuid
Waarom dit project?
Knoop zuid, of de spaghettiknoop, sluit de stad aan op de Ring en de A12. Tegelijk maakt het knooppunt ook de verbinding tussen deze twee belangrijke assen rond en naar de stad. Het huidige knooppunt is omvangrijk, complex en enkel op maat van de auto.
Stadsontwikkeling aan de randen van de knoop, nieuwe regelgevingen rond verkeers- en tunnelveiligheid, leefbaarheidsprojecten rond de Ring en de ambitie om het station Antwerpen Zuid verder uit te bouwen tot een echt openbaarvervoersknooppunt, maken dat de knoop toe is aan een grondige herinrichting. Een herinrichting die ruimte geeft aan voetgangers, fietsers, het openbaar vervoer en het autoverkeer.
Veiligheid
Ook in functie van de EU-tunnelrichtlijn zijn er aanpassingen aan de knoop nodig. Zo liggen de huidige op- en afritten van de Ring op een te korte afstand van de Kennedytunnel. Andere op- en afritten zijn dan weer her en der verspreid. Hierdoor zijn er zo veel bewegingen mogelijk dat de knoop onleesbaar en complex is.
Wat gebeurt er?
De realisatie van de nieuwe woonwijk Nieuw Zuid, de ontwikkeling van Blue Gate Antwerp als duurzaam bedrijventerrein, maar ook de herstructurering van de site Emiel Vloorstraat (de vroegmarkt) en de uitbreiding van Antwerp Expo maken van het zuid een echte buurt in volle verandering.
De zuidelijke knoop vormt de scharnier waar al deze ontwikkelingen samen komen en in de toekomst verbonden worden. Naast een verbinding op het vlak van mobiliteit, voor de auto, fietser, voetganger en het openbaar vervoer, biedt de knoop ook mogelijkheden voor nieuwe langschappelijke en ecologische verbindingen.
Om deze verbindingen te kunnen maken wordt de huidige Singel verlegd achter het nieuwe justitiepaleis met een nieuwe aansluiting op de Scheldekaaien. Doorheen de knoop komt, in het verlengde van de Leien, een nieuwe verbindingsweg voor het autoverkeer. Deze kruist de nieuwe Singel en takt aan op de Generaal Amstrongweg. Fietsers en voetgangers krijgen hun eigen noord-zuid verbinding doorheen de knoop, los van het autoverkeer en mogelijke op- en afritten.
Het ontwerpteam Team Zuid, dat werkte rond de overkapping van de Ring in het segment rond de knoop, heeft de huidige plannen mee opgenomen in hun ontwerptraject. Er wordt nu verder gewerkt om van het huidige infrastructuurplan, het landschapsontwerp en de geselecteerde ringprojecten in deze zone (overkapping Jan de Voslei en de groene bermen) één globaal plan te maken.
Landschappen verbinden
Vandaag wordt de Spaghettiknoop gekenmerkt door grote groene ruimtes, ingesloten tussen op- en afritten van autosnelwegen. Een optimalisatie van de bestaande knoop betekent in eerste plaats de beschikbare ruimte beter benutten en huidige weginfrastructuur compacter aanleggen. Het ontwerp voorziet nieuwe verkeerskundige, landschappelijke en ecologische verbindingen tussen de groene ruimtes. Het toevoegen en wijzigen van planten, reliëf en water verbetert de leefbaarheid in en rondom de knoop.
Door de Singel meer naar het zuiden, parallel aan de spoorlijn, te leggen en de aanleg van nieuwe noord-zuid verbindingen, kan de Konijnenwei in de toekomst verbonden worden met het park op Nieuw Zuid en de groene zones doorheen en voorbij Blue Gate (Hobokense polder).
Vervoersknooppunt
De nieuwe ontwikkelingen in de buurt brengen nieuwe bewoners, werknemers en bezoekers met zich mee. Door de aanwezigheid van het station Antwerpen Zuid en enkele belangrijke tram- en fietsassen is de knoop en zijn omgeving op vele manieren bereikbaar. Het is dan ook de ambitie van dit ontwerp om van knoop zuid een nieuw knooppunt te maken voor voetgangers, fietsers, het openbaarvervoer en automobilisten.
De huidige inrichting van de Singel, met twee rijbanen in elke richting, een groene middenberm en brede, comfortabele fietspaden wordt verder doorgetrokken op het nieuwe stukje Singel. Ook op de Kaaien, de Generaal Amstronweg en de Kolonel Silvertopstraat is er aandacht voor veilige en comfortabele fietspaden. Zo worden de nieuwe wijken en bedrijvenzones rond de knoop bereikbaar voor alle vervoersmodi.
Bij de herinrichting van de Kolonel Silvertopstraat zal het openbaar vervoer een belangrijke plek krijgen. Het autoverkeer, samen met de op- en afritten van de A12, verhuist naar de westelijke kant van de straat. De middenberm en de andere kant van de straat is voorbehouden voor het openbaar vervoer, voetgangers en fietsers. Door deze asymmetrische inrichting kan het station Antwerpen Zuid uitgroeien tot een nieuw openbaar vervoersknooppunt.
Een nieuwe verbindingsweg voor het autoverkeer, in het verlengde van de Leien, vormt het hart van de nieuwe knoop waar de huidige op- en afritten van de Ring worden samengebracht. De nieuwe verbinding kruist de nieuwe Singel en takt aan op de Generaal Armstrongweg. Sommige van de huidige bruggen, waar door de nieuwe verbindingsweg geen autoverkeer meer zal rijden, kunnen omgevormd worden tot een nieuwe fiets- en voetgangersverbinding door de knoop.
Wie werkt eraan mee?
Voor de herinrichting van Knoop zuid werken het Agentschap Wegen en Verkeer, dat de gewestwegen en de autosnelwegen beheert, en de stad Antwerpen nauw samen. Daarnaast worden de NMBS en de Lijn betrokken voor de verdere uitwerking van een openbaarvervoerknoop ter hoogte van het station Antwerpen Zuid.