Minder lawaai voor een gezondere stad
Antwerpen wil een stad zijn waarin het aangenaam leven is, met een gezonde woonomgeving voor iedereen. Een aangenaam geluidsklimaat en de aanwezigheid van voldoende rust- en luwteplekken spelen hierin een belangrijke rol. Om dit te realiseren, maakt de stad geluidsactieplannen op waarin ze alle maatregelen en acties oplijst die hieraan bijdragen.
Momenteel werkt de stad aan het geluidsactieplan 2025-2029 op basis van de recentste geluidsbelastingskaarten. In een geluidsactieplan staan acties om geluidsknelpunten aan te pakken en geluidshinder te voorkomen. Een actieplan zet ook in op het beschermen van plekken met een goed geluidsklimaat.
Waarom dit project?
Een plots, luid geluid doet mensen opschrikken en bezorgt hen in het slechtste geval oorschade. Maar langdurige blootstelling aan lawaai is minstens even schadelijk. Het kan leiden tot stress, hoge bloeddruk, hartklachten, slaapstoornissen, concentratie- en leerproblemen en andere gezondheidsklachten.
Volgens de geluidsbelastingskaarten van 2021 zijn in Antwerpen ongeveer 8% van de inwoners regelmatig blootgesteld aan geluidsniveaus van meer dan 70 decibel. Ongeveer 12 % van de inwoners kunnen ernstige slaapproblemen door geluidshinder ondervinden (meer dan 60 decibel tijdens de nacht). Jaarlijks worden er in de Antwerpse monitor enkele vragen gesteld over geluid; 48 procent van de Antwerpenaren gaven in 2024 aan last te hebben van verkeerslawaai. Reden genoeg om iets te doen aan geluidshinder.
Daarom wil Europa met een gemeenschappelijke aanpak de schadelijke effecten van omgevingslawaai verminderen. Steden met meer dan 100.000 inwoners moeten daarom elke vijf jaar geluidskaarten en een geluidsactieplan opmaken. Stad Antwerpen maakte al 3 keer zo’n kaarten en actieplannen op, gebaseerd op de situatie in 2006, 2011 en 2016.
Ontwerp geluidsactieplan 2025-2029
De kaarten met referentiejaar 2021 zijn opgemaakt. Het nieuwe ontwerp geluidsplan 2025-2029 is tussen 10 april en 11 mei 2025 onderwerp van een openbaar onderzoek. Iedereen kan de ontwerptekst hier raadplegen.
Gezond geluidsklimaat
De stad heeft de ambitie om tegen 2050 een aangenaam en gezond geluidsklimaat te creëren voor alle Antwerpenaren, door de blootstelling aan omgevingslawaai te verminderen of te voorkomen.
Om dit te realiseren, hanteert de stad in het nieuwe geluidsactieplan een grenswaarde van 70 decibel. De stad streeft er op de eerste plaats naar dat er minder woningen onderhevig zijn aan dat geluidsniveau. Op termijn wil ze evolueren naar een situatie waarbij geen enkele woning meer onderhevig is aan geluid van 70 decibel of meer. Voor woningen onderhevig aan meer dan 60 decibel wordt ingezet op maatregelen om geluidshinder te verminderen.
Daarnaast wil de stad een netwerk van toegankelijke en kwaliteitsvolle luwteplekken verder uitbouwen – dat zijn plekjes in de stad met een aangenaam geluidsklimaat waar mensen even tot rust kunnen komen zoals bijvoorbeeld buurtparkjes of (binnen)pleintjes. Door plekjes met elkaar te verbinden via luwere routes, zoals tuinstraten, groenblauwe verbindingen of trage wegen, kunnen bewoners en bezoekers zich op een aangename manier verplaatsen door de stad. De stad streeft ernaar dat er zich op termijn op maximaal 400 meter van elke woning een dergelijke plek bevindt. Bij aanleg of (her)inrichting van publieke ruimte kunnen waar mogelijk en relevant ook groene luwteplekjes geïntegreerd worden in het ontwerp.
Wat gebeurt er?
Het geluidsactieplan steunt op 7 pijlers.
1. Beleidsmaatregelen
Op allerlei overheidsniveaus wordt er gewerkt om geluidshinder te verminderen, denk maar aan de Vlaamse Overheid of de EU. De stad volgt de ontwikkelingen nauwgezet op en stemt af met andere overheden. De stad laat ook om de vijf jaar geluidsbelastingskaarten opmaken om lawaaierige plekken in beeld te brengen.
2. Wegverkeer
Wegverkeer blijft de belangrijkste bron wat betreft blootstelling aan geluid. De beste methode om lawaai te verminderen, is de bron van het geluid aanpakken. Pijler twee bevat brongerichte maatregelen die moeten leiden tot minder geluidsoverlast nabij woningen door wegverkeer, zoals het stimuleren van modal shift en elektrificatie van voertuigen en aanleg van geluidsarme wegdekken. Bij woonzones langs grote wegen zijn ook overdrachtsmaatregelen zoals geluidswanden, -bermen en overkappingen voorzien. De verdere uitrol van De Grote Verbinding en De Nieuwe Rand zijn hierbij de grote werven.
3. Spoorverkeer
Na wegverkeer heeft het spoorverkeer (trein en tram) een belangrijke bijdrage aan bloostelling. Pijler drie behandelt de maatregelen aangaande spoorverkeer, zoals het inzetten van geluidsarme treinstellen en geluidsdemping aan spoorinfrastructuur, tegengaan van booggeluid van tramverkeer, voorkomen en beperken van geluidshinder bij de (her)aanleg en het ontwerp van tramlijnen.
4. Luchtverkeer
De luchthaven van Deurne heeft een lokale impact met beperkte gemiddelde geluidsniveaus, maar omwille van piekgeluid treedt hinder op bij lagere gemiddelde niveaus. Pijler vier beschrijft de geluidsmaatregelen inzake luchtverkeer van en naar de luchthaven van Deurne die zijn opgenomen als voorwaarden in de omgevingsvergunning (2024).
5. Industrie en installaties
De industrie geeft een zeer beperkte blootstelling omdat de bedrijven geconcentreerd gelegen zijn in gebieden zonder bewoning. Pijler vijf beschrijft maatregelen gericht op geluidshinder vanwege de industrie, technische installaties en mobiele machines, zoals buitenunits van warmtepompen, pompen en stroomaggregaten.
6. Ruimtelijk en stedenbouwkundig beleid
In pijler zes behandelt het actieplan het ruimtelijke en stedenbouwkundige beleid. Door reeds van bij de start van de planning van geluidsgevoelige gebouwen zoals woningen, kinderdagverblijven en scholen en bij het ontwerp en indeling van bouwblokken rekening te houden met omgevingsgeluid, kan geluidshinder voorkomen of beperkt worden. Omdat kinderen extra gevoelig zijn aan omgevingslawaai, past de stad een beoordelingskader toe om te bepalen of het geluidsklimaat van een locatie voldoet voor de inplanting van een school of kinderdagverblijf. Aanvullend zet de stad in op het informeren van inwoners over geluidswerende maatregelen bij bouw en renovatie van woningen.
7. Kwaliteitsvolle luwteplekken en een aangenaam geluidsklimaat in de publieke ruimte
In pijler 7 wordt gefocust op de realisatie van een netwerk van kwaliteitsvolle luwteplekken en van publieke ruimte met een aangenaam geluidsklimaat.
Wie werkt eraan mee?
Stad Antwerpen is zelf verantwoordelijk voor de opmaak en goedkeuring van een geluidsactieplan dat betrekking heeft op haar grondgebied. Ze werkt wel samen met andere beleidsniveaus voor het terugdringen van omgevingslawaai. Het geluidsactieplan bevat in hoofdzaak maatregelen waarvoor de stad zelf bevoegd is, maar verwijst ook naar relevante maatregelen uit de Vlaamse geluidsactieplannen voor belangrijke wegen en spoorwegen.