Dankzij De Grote Verbinding wordt de ringruimte getransformeerd tot nieuwe grootstedelijke open groene publieke ruimte. De overkapping brengt gedroomde opportuniteiten met zich mee om de binnenstad te linken aan de buitenstad. Naast de zeven Ringparken die de verbinding maken tussen de wijken, maken we ons klaar voor de realisatie van nieuwe levendige stadsdelen langs de randen van de overkapping, de Ringstad.
Als bijzonder dynamische stad onderging Antwerpen door de eeuwen heen vele spectaculaire stedelijke transformaties. Met de creatie van Ringstad zorgt de stad mogelijk voor de meest intrigerende wending qua stadsontwikkelingen.
Door de overkapping van de Ring zal de binnenstad via verschillende deelprojecten slim en organisch aan de buitenstad gelinkt worden op een open en groene manier. Nieuwe levendige stadsdelen zullen daarbij ontstaan vlakbij elk van de zeven nieuwe Ringparken. Deze 'Ringstad' levert daarbij een uiterst belangrijke bijdrage aan de bouwshift én modal shift.
Om de nieuwe Ringparken echt een wezenlijk deel te laten worden van de stad zal ook het omliggend stedelijk weefsel aangepast moeten worden.
Nieuwe ontwikkelingen aan de randen van de parken zorgen voor betere verbindingen tussen de bestaande wijken en de Ringparken. Dat creëert kansen voor betere toegangen, sociale controle en zorgt voor de nodige levendigheid, waar goed functionerende parken net om vragen.
Tegelijkertijd draagt Ringstad zo ook bij tot de realisatie van de bouwshift en modal shift door op zowel multimodaal bereikbare locaties als op voorlopig onderbenutte terreinen te bouwen. Hierdoor kunnen andere potentiële bouwlocaties gevrijwaard blijven.
Om de stadsontwikkeling in de ringzone en de realisatie van deze nieuwe stadsdelen rond ringparken actief in goede banen te begeleiden, heeft de stad Antwerpen een visie en een uitvoeringsinstrument ontwikkeld.
De Visie Ringstad bouwt verder op de inzichten en ideeën die tijdens het participatief ontwerpproces tot stand zijn gekomen. Visie Ringstad is dan ook nog niet in steen gebeiteld, maar juist de start van een proces. De plannen zullen de komende jaren in overleg met alle partijen steeds concreter worden, op maat van het specifieke stadsdeel.
Visie Ringstad probeert zowel de gewenste ontwikkelingszones als de beoogde dichtheid van die zones duidelijk af te bakenen. Antwerps stadsbouwmeester Christian Rapp grijpt daarvoor terug naar 6 “Leitfiguren”. Deze helpen bij de argumentatie van de gemaakte keuzes. Welke ontwikkelingslocaties worden wel of net niet in acht genomen? Waar is er ruimte voor verbindingen? Hoe kunnen we de grens tussen landschap en stad definiëren?
Volgende 6 “Leitfiguren” vormen de basis van de Visie Ringstad:
1. Grootschalige Overkapping
De Grootschalige Overkapping creëert zowel de voorwaarde als de noodzaak om het stedelijk weefsel rondom de ringzones aan te pakken en te activeren.
2. Singel
Door toevoeging van nieuwe randbebouwing langs de binnenzijde van de Singel zal het zicht op de toekomstige Ringparken aan de buitenzijde maximaal worden vrijwaard. Op deze manier wordt de Singel omgevormd tot een stedelijke boulevard.
3. Connecterende Vallei
Dit omvat de aaneengesloten groene ringruimte die de bestaande grote parkenclusters en de groene restanten van de Brialmontomwalling extra muros met elkaar verbindt. Deze groene vallei kan bjkomend versterkt worden door royale verbindingen over en onder de radiale bruggen te realiseren.
4. Spoorpark
Het Spoorpark zal zich uitstrekken van het Eilandje via Park Spoor Noord, naar een toekomstig Spoorpark Oost aan de binnenzijde van het spoor, langs de centers in Borgerhout tot aan een nieuw park met een fiets- en voetgangersverbinding op de verhoogde spoorterreinen en over de spoorwegbrug over de Plantin en Moretuslei tot aan de Draakplaats in Zurenborg. Ook dit Spoorpark kan een waardevolle bijdrage leveren aan het wegwerken van grote groentekorten in deze dichtbevolkte wijken.
5. Nerven
Nerven zijn de zachte verbindingen naar de Ringparken vanuit de omliggende wijken. Ze zorgen voor een fijnmaziger netwerk voor voetgangers en fietsers als aanvulling op de bestaande radiale bruggen waar de beperkte ruimte ook met gemotoriseerd verkeer gedeeld moet worden.
6. Multimodale Knopen
Naast de drie bestaande stationsomgevingen in de ringzone: Luchtbal, Berchem en Zuid wordt een multimodale knoop toegevoegd ter hoogte van Schijnpoortweg. De bedoeling is om op deze plekken kantoren, bovenlokale publieke voorzieningen of andere metropolitane functies te realiseren. In de zones tussen de knopen is er plaats voor gemengde woongebieden met lokale publieke voorzieningen voor de omliggende wijken en buurten.
Om dit alles in één beeld samen te vatten, werd er een synthesekaart ontwikkeld. Deze toont de bestaande en nieuwe stadsranden van de ringruimte, de afbakening van de ontwikkelingsgebieden en de ruimte die voor verbindingen, pleinen en lokale publieke ruimte voorzien wordt.
Parallel aan de Visie Ringstad werkt AG Vespa het instrument ‘Hoederentiteit’ uit. De strategische grondpositie van stad en Vlaanderen blijkt de grootste troef voor een doorgedreven publieke regie van de Ringstad. De hoederentiteit werkt met een financiële stolp over een deel van de stadsprojecten binnen Ringstad.
De meerwaarde op publieke gronden zal hierdoor terugvloeien naar de maatschappelijke doelstellingen zoals wijk- en buurtgroen, publieke voorzieningen voor de wijk, betaalbaar wonen of zal geherinvesteerd worden in een volgende fase van de leefbaarheidsprojecten. Door dit principe toe te passen op een eerste selectie Hoederentiteit-projecten kan een ambitieus programma van stadsprojecten gerealiseerd worden.
Atelier stadsbouwmeester en AG Vespa in samenwerking met Stadsontwikkeling stad Antwerpen/afdeling Ruimte en Departement Omgeving Vlaanderen.