Ruimte voor bedrijvigheid in de Innovatieve Stadshaven

Rond het MAS heeft het Eilandje al een tweede leven gekregen. De Cadixwijk, de Montevideowijk en het Droogdokkeneiland zijn in volle verandering. Maar het Eilandje is groter dan dat. De stad kijkt nu naar de Asiadok-Oostkaai, tussen Noorderlaan en Asiadok, naar het Kempeneiland, tussen Asiadok en Kempisch dok en naar het Mexico-eiland, tussen Houtdok en Straatsburgdok. Dat grote gebied nemen we samen met Steenborgerweert, aan de andere kant van de Noorderlaan. Steenborgerweert ligt tussen de IJzerlaan, Noorderlaan en het Albertkanaal, tot aan de rand van bebouwing aan de oostelijke zijde.

Waarom dit project?

Dit gebied is heel divers (qua uitstraling) maar hangt functioneel en geografisch aan elkaar. Het heeft een ‘eilandkarakter’: afgesneden van de omgeving door water en/of infrastructuurbundels.
In dit overgangsgebied tussen stad en haven, zit vooral veel bedrijvigheid. En die bedrijvigheid wil de stad daar graag behouden. De nabijheid van The Beacon, kennisinstellingen, het nieuw centrumziekenhuis maar ook een dynamische residentiële omgeving maken het noordelijk deel van de stad aantrekkelijk voor startende, innoverende bedrijven. Bovendien ligt de Antwerpse wereldhaven op een boogscheut, waardoor ook groeipotentieel nabij is. Deze potenties wil de stad verder ondersteunen en actief regisseren.

AG VESPA

Wat gebeurt er?

Op 9 decmeber 2022 keurde het stadsbestuur de proces- en startnota goed voor een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) voor de innovatieve stadshaven. Het definitieve ontwerp van dit RUP wordt verwacht in het voorjaar van 2025.

Toekomstgerichte bedrijfszone op grens tussen stad en haven

Het RUP wil duidelijkheid creëren over nieuwe economische tendensen. Bedoeling is om een dynamische proeftuin te ontwikkelen, met een sterke synergie tussen de aanwezige bedrijven. Daarbij zet de stad sterk in op vernieuwende technieken, verdere digitalisering, alternatieve leveringswijzen en circulaire economie. 
Het plangebied is bovendien geschikt om specifieke beroepsgerichte opleidingen, die vandaag moeilijk een plaats vinden in de stad, zinvol samen te brengen in een bedrijvige omgeving. Om zo nieuw talent te ontwikkelen en te binden aan de stad. Bijvoorbeeld een opleiding tot vrachtwagen- of heftruckchauffeur, of bouwgerelateerde opleidingen met zware machines.

Gedeeld ruimtegebruik

Het RUP wil een beter ruimtegebruik stimuleren, door de dichtheid te vergroten. Het schetst een flexibel kader voor bouwhoogtes en bouwtypes voor elk deelgebied. Daardoor kunnen verschillende  functies in één gebouw samengevoegd en/of gestapeld worden. De gelijkvloerse bouwlaag is de aangewezen locatie voor de fysieke maakindustrie en logistiek. De infrastructuur kan gedeeld worden: denk aan gecentraliseerde toegangswegen, parkeervoorzieningen en infrastructuur, en het delen van ruimtes zoals kantoren, vergaderzalen en refters.

Publieke kades en duurzaam vervoer en energieproductie

De beoogde publieke kades kunnen het gebied toegankelijker en aantrekkelijker maken, met extra aandacht voor een groene inrichting. Om de levendigheid langs deze assen te versterken, onderzoekt het RUP om op niet-gelijkvloerse verdiepingen aanvullende functies toe te laten, die complementair zijn aan de economische basis. 
Daarnaast zoekt het ruimtelijke uitvoeringsplan naar duurzame alternatieven voor goederen- en personenvervoer. Enerzijds zet het daarom in op groene energieproductie via zonne-energie of het de toekomstmogelijkheden van het waterstoftankstation. Anderzijds wil het ook ruimtelijk duurzame alternatieven faciliteren. Het RUP wil daarom ‘productieve kades’ voor watergebonden bedrijvigheid definiëren waardoor in de toekomst uitgebreidere mogelijkheden komen voor watergebonden transport. Daarnaast onderzoekt het om via een aantal van de publieke kades het gebied ook voor fietsers en voetgangers beter te ontsluiten. Dat zowel voor werknemers en bezoekers als voor logistieke belevering via cargofietsen.

Visie en strategie

In 2018 keurde het stadsbestuur een langetermijnvisie goed. De ontwikkeling van het gebied zal gebeuren op basis van 6 principes die richtinggevend moeten zijn voor de ruimtelijke en organisatorische transitie van de Innovatieve Stadshaven:

• Ruimte voor bedrijvigheid: de Innovatieve Stadshaven versterkt de link tussen stad en haven, een toplocatie voor bedrijven met een ecosysteem tussen stad, haven en economische zone Albertkanaal.
• De Innovatieve Stadshaven is een proeftuin voor de nieuwe economie, met een focus op vernieuwende technieken en circulaire economie.
• De Innovatieve Stadshaven draagt bij tot de creatie van werkgelegen­heid, voor zowel laag- als hooggeschoolden.
• De Innovatieve Stadshaven zet in op een duurzame doordachte ver­voerskeuze en faciliteert alternatieve vervoersstromen voor personen en goederen.
• De Innovatieve stadshaven moedigt aan tot compact ruimtegebruik, stapelen wordt de norm.
• Binnen de Innovatieve Stadshaven wordt de blauw-groene corridor gesloten en de ruimte klimaatrobuust ingericht.

Groeikansen voor bedrijven

In het gebied zien we groeikansen voor bedrijven in 4 specifieke richtingen:

• Logistiek 2.0: logistieke bedrijven die hun goederen aanvoeren via het water of in de binnenstad verdelen via cargobikes of andere duurzame alternatieven zitten hier op hun plek
• Havengerelateerde dienstverlening met een duidelijke relatie tussen stad en haven
• Test- en makerspaces: innovatieve startende en groeiende maakbedrijfjes die water-, haven- of maritiemgebonden zijn en/of sterk technologie-gedreven
• Maakindustrie: bedrijven die zelf produceren, of dat nu groenten, meubels of hoogtechnologische producten zijn, waardoor de stad meer zelfvoorzienend wordt

Het Kempeneiland als katalysator van de Innovatieve Stadshaven

Het Kempeneiland en het zuidelijke deel van Asiadok-Oostkaai komen in de visie Innovatieve Stadshaven naar voor om als katalysator de transitie van het gebied op gang te trekken. Eind 2019 is een team gestart om die opdracht in goede banen te leiden. Naast de opmaak van een programmatorische en financiële analyse en toetsingskader, zal via ontwerpend onderzoek een beeld geschetst worden van dit veranderingstraject.

Het opzet van deze opdracht is om de concrete transitie van het gebied naar een hotspot van innovatieve maakbedrijvigheid te sturen. Het traject moet inzicht verschaffen in welke rol de stad en AG Vespa moeten opnemen.

Een overzicht van de innovatiev projecten vind je op de website van AG Vespa.

Wie werkt eraan mee?

AG Vespa coördineert de ontwikkeling van de Innovatieve Stadshaven. De stad Antwerpen en het Havenbedrijf zijn belangrijke partners. De ontwikkelingsvisie uit 2018 werd opgemaakt door 1010 architecture urbanism, David Dooghe en DRIFT, ondersteund door Rebel Group en Traject als mobiliteitsbureau. De studie 'Het Kempeneiland als katalysator' werd door Architectuurplatform Terwecoren Verdickt opgemaakt, in samenwerking met DUSS bv en Marc Brearly.

Meer info

Meer juridische informatie over dit project vindt u op www.antwerpen.be

 

<>