Twee gordels van forten worden aan de omwalling toegevoegd. 

De binnenste fortengordel lag op 2 km van de stad en bestond uit 8 forten die zich in een boog tussen Wijnegem en Hoboken bevonden. 

De buitenste gordel lag op ca. 18 km afstand en bestond uit een reeks forten en schansen in een cirkel rond Antwerpen. Deze gordel begon aan fort Haasdonk in het zuidwesten en liep over Breendonk, Lier, ‘s-Gravenwezel en Brasschaat om te eindigen aan fort Berendrecht in het noordwesten.

Bijkomende linies

• 1906-14: fortjes van de Veiligheidsomwalling Noord 
• 1916-17: Duitse bunkerlinies van de West- en Südabschnitt 
• 1939-40: Konigshooikt-Waverlinie 
• 1944-45: antitankgracht en de mobiele luchtafweerlinie Antwerp X

De bouw van een nieuwe, ruimere omwalling is een feit. Ze krijgt de naam: de Grote Omwalling of de Brialmontomwalling naar Kapitein Henri Alexis Brialmont die betrokken was bij het ontwerp.

Antwerpen barstte uit haar voegen. De Spaanse Omwalling stond de verdere groei van Antwerpen in de weg en werd daarom gesloopt om plaats te maken voor de Leien. Resten van de omwalling zijn vandaag nog zichtbaar in de openluchtsite aan het Operaplein en in de exporuimte op verdieping -3 van de ondergrondse parking Nationale Bank.

De groeiende stad ging woelige tijden tegemoet. Vlak voor het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1566-1648) werd de zogenaamde Spaanse Omwalling gebouwd. Een monumentaal bouwwerk van muren en vijfhoekige bastions bewapend met kanonnen. De Spaanse Omwalling ligt onder de huidige Leien. 

Rond deze periode werden ook verscheidene forten en schansen langsheen de Schelde aangelegd zoals de forten Lillo, Liefkenshoek en Sint-Filips.
 

Er werd een verdedigingsmuur opgericht rond de burcht. Resten hiervan kan je vandaag nog zien in de buitenmuur van Het Steen en in de Vleeshuisstraat.