15 miljoen vierkante meter extra groen

Antwerpen steunt experimenten met klimaatrobuuste daken. Onder de vlag van Stadslab2050 werden dakeigenaars van grote daken gezocht die hun dak willen omvormen tot innoverende, klimaatrobuuste daken met ruimte voor biodiversiteit. Van de 23 kandidaten die een voorstel indienden, koos de jury 4 initiatiefnemers die konden rekenen op advies van internationale experten om hun dakplannen nog ambitieuzer te maken. 

Waarom dit project?

Met het oog op de klimaatsverandering worden innovatieve, klimaatrobuuste oplossingen voor daken steeds relevanter.

Wat is een klimaatrobuust dak?

Een klimaatrobuust dak, is een dak waar er ruimte is voor hemelwaterbeheer, hittebestrijding en biodiversiteit. De stad zocht pilootprojecten om combinaties van klimaatrobuuste maatregelen met andere dakfuncties zoals recreatie of energieopwekking te koppelen en daar leerlessen uit te trekken.

De kandidaten die momenteel begeleiding krijgen tijdens de ontwerpfase, zijn erg verschillend qua oppervlakte, gebruik en dakvisie. Uit hun plannen haalt de stad tips over welke mogelijke combinaties dakopbouw goed werken op het vlak van klimaatbeheersing. 

De jury selecteerde deze vier kandidaten om te steunen:

• Een klimaatrobuuste dakspeelplaats voor middelbare Steinerschool Hibernia.
• Een natuurlijk koel speelhuis voor kinderdagverblijf Elief.
• Een gemeenschappelijke daktuin voor de appartementsbewoners van Tabakvest 5.
• Een openbare daktuin op bib Te Couwelaer in Deurne.

Dat het niet altijd haalbaar is om een klimaatrobuust dak uit te bouwen, blijkt uit de getuigenis van Aquafin, die een water-educatief wandeldak op de waterzuiveringsinstallaties naast de ring in gedachten hadden.

Op welke daken in Antwerpen kan een klimaatrobuust dak weken?

Er is 15 miljoen vierkante meter aan platte daken in de stad die mogelijks ingezet kunnen worden om het veranderende klimaat te counteren. Al deze daken samen zouden de rioleringen tijdens stortbuien kunnen helpen al het water op te vangen. Of ze zorgen voor broodnodige verkoeling door de tragere verdamping van het water dat ze opvangen.

Wat gebeurt er?

In het proefproject begeleidt de stad zelf en met internationale expertise enkele daken van minstens 100m², waarbij de eigenaars zich engageren om dit dak in de loop van de volgende 2 jaar (voor eind 2020) klimaatrobuust te maken.

De eigenaars van de 4 geselecteerde proefdaken delen, na oplevering, de opgedane kennis met een breed publiek en stellen het dak (tot 6 keer per jaar) open voor bezoekers.

Wie werkt eraan mee?

De stad begeleidt de projecten via Stadslab2050 tijdens een ontwerpfase en een investeringsfase. In de eerste fase worden plannen voor de daken uitgetekend met de hulp van internationale experts die kennis opbouwden over groendaken en waterbeheer. In de tweede fase voorziet de stad een investeringstoelage die mogelijk moet maken om de ambitieuzere planningen en nieuwe technieken uit te voeren.

Hoe zien die daken er technisch uit?

Enerzijds engageert de kandidaat zich om minstens een derde van het klimaatrobuust dak in te richten als een ambitieus groendak (met een minimaal bergingsvermogen van 50 l/m²) of een ambitieus waterdak (met een minimaal bergingsvermogen van 100 l/m²).

Bovendien engageert  hij zich om op het klimaatrobuust dak minimum 2 bijkomende ambities waar te maken. Dit kan van alles zijn, bijvoorbeeld:

• (de overige) twee derde van het klimaatrobuust dak wordt ingericht als groendak met een minimaal bergingsvermogen van 35l/m2;
• (de overige) twee derde van het klimaatrobuust dak wordt ingericht als waterdak met een minimaal bergingsvermogen van 60 l/m2;
• hergebruiken van hemelwater en beperken van drinkwaterverbruik;
• beplanting bestaat uit minstens 50% andere planten dan vet- en sedumplanten en minstens 40% zijn inheemse soorten;
• de dakfuncties worden ontworpen op maat van één of meerdere inheemse diersoorten om geschikte broed-, voedsel-, drink-, verblijf- of schuilplaats te bieden;
• het dak wordt ontworpen met oog voor binnen- en buitenklimaat met schaduw en windbescherming voor maximaal gebruikscomfort;
• Een andere, hier niet vermelde, ambitie rond klimaatadaptatie kan ook voorgesteld worden, zolang het voordelen biedt op vlak van overstromingsveiligheid, hittecomfort, droogtebestrijding of biodiversiteit.

Wat kan u zelf doen?

In 2018 was er een eerste inspiratiedag “multifunctionele daken”. De voormiddag richtte zich op professionals. In de namiddag konden particulieren terecht bij “Dromen over daken”. De lessen uit die infomomenten werden hier verzameld.

Ook in 2019 wil de stad meer inzicht in groendaken en klimaatrobuuste daken creëren. Zo was er op 14 juni de kennisdag “Klimaatrobuuste daken” voor professionelen en “Dromen over daken” voor particulieren.

In 2020 kan u de daken, hun plannen en de voortgang van de werken ontdekken tijdens het tweede DAKkan dakenfestival.

Uiteraard kan u ook zelf een groendak aanleggen. Kijk op www.antwerpen.be/daken en leer meer over de voordelen van groendaken, verschillende types van opbouw, de premies en advies die de stad u kan aanbieden.