Deurne is een district met een rijke geschiedenis die u vandaag nog steeds terugvindt in het bouwkundig erfgoed. Om ervoor te zorgen dat deze gebouwen zo veel mogelijk intact blijven, worden ze geïnventariseerd. In 1992 werd dit voor de eerste keer gedaan. De nadruk lag toen vooral op bekende historische gebouwen zoals kerken, kasteeldomeinen en hoeves. Daarnaast werd de opvallende aanwezigheid van vooruitstrevende modernistische architectuur in kaart gebracht.
Nu werden de privéwoningen uit het interbellum onder de loep genomen. 

Na de Eerste Wereldoorlog kwam de verstedelijking van Deurne helemaal op gang. Tussen 1920 en 1940 groeide het aantal Deurnenaren van 15.432 naar 56.804 en werd er op grote schaal gebouwd. Kenmerkend voor deze periode zijn de fraaie burgerhuizen met verzorgde gevels in art deco, in neotraditionele of cottagestijl. Deze stijlen waren erg in trek bij de burgerij. Ze waren toen vernieuwend, maar sloten nog wel aan bij de bekende vormen en decoratieve elementen uit het verleden. Het modernisme dat vanaf de jaren ‘20 en ‘30 zijn opgang kende, streefde eerder naar verzakelijking.
Na de Tweede Wereldoorlog bleef de bevolking verder aangroeien. In de architectuur bleef het modernisme aanwezig, met radicaal vernieuwende ontwerpen van bekende architecten zoals Jul De Roover, Paul Meekels, Hubert Semal of Roger Groothaert.

Waarom dit project?

Antwerpen telt prachtige gebouwen die ons nog iets vertellen over hoe de stad er in het verleden heeft uitgezien. Aangezien de stad voortdurend in verandering is, is het belangrijk om de historisch waardevolle gebouwen op te lijsten en de gevels ervan in kaart te brengen. Enkele van de mooiste erfgoedparels liggen in het district Deurne: van kastelen tot prachtige burgerwoningen.

In 1992 werd het belang van dit bouwkundig erfgoed voor het eerst opgemerkt en vastgelegd in een inventaris. De focus lag op de klassiekers: de kerken, kasteeldomeinen, hoeves en al enkele modernistische panden. De burgerhuizen met hun omheinde voortuinen werden toen echter over het hoofd gezien. Deze architectuur was nochtans zeer toonaangevend tijdens het interbellum. Daarom werd beslist om de inventaris voor bouwkundig erfgoed in Deurne uit te breiden. In 2018 werd het onderzoek afgerond. De inventaris werd officieel vastgesteld door de Vlaamse regering op 29 maart 2019.

Wat gebeurt er?

Onderzoek en vaststelling

Het district wil zijn erfgoed beter begrijpen, vrijwaren en vooral ook de geschiedenis ervan doorvertellen aan de komende generaties. Daarom legt het een inventaris aan van gebouwen die bepalend zijn voor de eigenheid en de geschiedenis van het district. 

Om alle gebouwen in kaart te brengen, waren er verschillende fases nodig:

• 1992: Eerste publicatie van het bouwkundig erfgoed
• 2015-2016: Uitbreiding van de inventaris en aanvulling van de bestaande fiches
• 2017-2018: 220 nieuwe panden vervolledigen de inventaris
• 14 maart 2019: De minister bevoegd voor Onroerend Erfgoed tekent het ministerieel besluit tot vaststelling van de inventaris van het bouwkundig erfgoed in de provincie Antwerpen. Het bouwkundig erfgoed van Deurne is hier mee in opgenomen. 

Betekenis voor bewoners van een inventarispand

Wonen in een inventarispand

Er is een verschil tussen een geïnventariseerde woning en een beschermde of ‘geklasseerde’ woning. Staat de woning op de vastgestelde inventaris, dan zijn er juridische gevolgen. Deze zijn minder uitgebreid dan bij een beschermde of geklasseerde woning.

Werken aan een inventarispand

Als u werken wil uitvoeren aan een inventarispand, dan neemt u best contact op met de stedelijke dienst monumentenzorg . Voor werken aan de voorgevel, zoals de gevelkleur wijzigen of  het schrijnwerk vernieuwen, heeft u immers een omgevingsvergunning nodig. Bij iedere stedenbouwkundige vergunning zal de stad de erfgoedwaarden van de woning mee in afweging nemen, ook die van het interieur. 

Energieprestatie en binnenklimaat

Bij werken aan inventarispanden kan u een afwijking vragen van de normen voor energieprestatie en binnenklimaat als dat nodig is om de erfgoedwaarde van het pand in stand te houden. Zo is het bijvoorbeeld niet verplicht om verluchtingsroosters te plaatsen in het schrijnwerk van de voorgevel.

De Erfgoedlening voor werken aan een inventarispand

Voor de renovatie, restauratie of herbestemming van een inventarispand, kan u een erfgoedlening aanvragen, aan een interestvoet van 1% op dit moment. Voor particuliere eigenaars is er het consumentenkrediet. Voor ondernemers of openbare besturen is er het investeringskrediet. De lening bedraagt minimum 25.000 euro en maximum 250.000 euro. De eigenaar brengt daarbij zelf minimum 20% van de totale kosten in. 

Informatieplicht bij de eigendomsoverdracht
Bent u de eigenaar van een goed of een deel ervan dat is opgenomen in een vastgestelde inventaris en wil u het verkopen of verhuren voor meer dan 9 jaar? Of wil u het inbrengen in een vennootschap, een erfpacht- of opstalrecht overdragen of de eigendom op een andere manier overdragen? Dan moet uzelf of de notaris in de aktes of overeenkomst vermelden dat het een goed is opgenomen in een vastgestelde inventaris en welke de juridische gevolgen zijn.

Wie werkt er aan mee? 

De laatste fase van de inventarisatie startte in de zomer van 2017 en was in opdracht van het districtsbestuur van Deurne. De opdracht werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Guma NV in samenwerking met Monumenta bvba en Elke Van Severen. De dienst monumentenzorg van de stad Antwerpen begeleidde de samenwerking.

Meer info

Alle gebouwen die zijn opgenomen in de inventaris voor bouwkundig erfgoed vindt u hier terug.