Gebouwd verleden van Berendrecht en Zandvliet
Berendrecht en Zandvliet zijn de laatste getuigen van het polderverleden van Antwerpen. Omdat dit nog het best te zien is in het historische karakter van de huizen en het landschap werd dit uitgebreid gedocumenteerd en werd er een structuurschets opgemaakt. Dit is een plan waarin het behoud van de polderhuizen, dorpswoningen, hoeves en polderlandschap centraal staat. Wil u deze plekken zelf herbeleven? Download dan hier de wandel- en fietsbrochure en laat u verwonderen.
Waarom dit project?
Het bestuursakkoord van het district Berendrecht-Zandvliet-Lillo bepaalt dat het karakter van de dorpen moet bewaard worden. De levenskwaliteit in dit district komt onder meer voort uit het kleinschalig, authentieke en landelijke karakter. Er moet een betere bescherming komen van de dorpskernen en waardevolle gebouwen. Er zijn hier immers nog heel wat types hoeves, herenhuizen en polderhuisjes.
De inventarisatie van het waardevol bouwkundig erfgoed in het district Berendrecht - Zandvliet werd als prioritair naar voor geschoven. De druk van nieuwbouw en het verkavelen van percelen is hier immers groot.
Wat gebeurt er?
In 2015 werd een structuurschets opgemaakt. Dit is een document waarbij alle aandacht gaat naar de eigenheid van de plek enhet bouwkundig erfgoed. In het verlengde van de structuurschets kreeg de inventaris van het bouwkundig erfgoed een update. Dit is een document waarin de gevels en de omgeving uitvoerig worden beschreven en er bouwhistorisch onderzoek wordt gedaan.
Wat werd er geïnventariseerd?
Begin jaren 1990 werden 103 panden uit de twee dorpen al geïnventariseerd. Een deel van het erfgoed verdween ondertussen. Na de update van 2017 bestaat de inventaris voor Berendrecht en Zandvliet uit 157 panden. Het gaat niet alleen om kerken en kastelen, maar ook om dorpswoningen, polderhuizen, hoeves… stuk voor stuk gebouwen met een bijzonder verhaal. Ook bunkers, grenspalen, pompen, kapelletjes, grafmonumenten, … werden in kaart gebracht. Dankzij de vernieuwde selectiecriteria en onderzoeksmethoden is de informatie ook uitgebreider dan in de jaren '90.
Vijf typerende bouwstijlen
De polderarchitectuur in Berendrecht en Zandvliet wordt getypeerd door vijf duidelijk aanwezige bouwstijlen:
- Het woonstalhuis: Een woonstalhuis is een alleenstaande woning met aansluitend (dikwijls onder één dak) een stal. Het huis bestaat uit één bouwlaag en heeft vaak een pannen zadeldak.
- Het polderhuis: De naam zegt het zelf: een klein huisje in de polder, eveneens met één bouwlaag en een pannen zadeldak. De deur is in het midden en de tegelpanelen zijn vaak met motief.
- De modernistische woning: Aan het begin van de 20ste eeuw ontwikkelde zich een architectuurstroming die brak met alle tradities. Deze woning heeft geen ornamenten, twee bouwlagen en een rechtlijnige vormgeving.
- De hoeve: Een hoeve is een geheel van meerdere gebouwen (woonhuis, stal, schuur, bakhuis, wagenhuis, ...) met één bouwlaag en heeft een uitgesproken agrarische functie.
- Het burgerhuis: Varianten van het typische burgerhuis zijn de dorpswoning en de villa. Ze hebben een kwalitatief en verzorgd schrijnwerk, zijn opgebouwd uit baksteen en hebben twee bouwlagen.
Ontdek het gebouwd verleden van Berendrecht en Zandvliet
Download de fiets- en wandelbrochure hierWie werkt eraan mee?
In april 2014 werden de studiebureaus Boom, aaa en 1010 architects & urbanists aangesteld voor de opmaak van een structuurschets voor het district Berendrecht en Zandvliet.
Deze herinventarisatie werd mogelijk gemaakt in samenwerking met het agentschap Onroerend erfgoed. GUMA nv werd aangesteld voor het uitvoeren van onderzoek, het maken van foto’s en de teksten voor de publicatie in de inventaris van het bouwkundig erfgoed.
Meer info
- Structuurschets van Berendrecht en Zandvliet
- Geïnventariseerde panden in Berendrecht en Zandvliet: Inventaris Onroerend Erfgoed (Vlaanderen).
Bent u de eigenaar van een inventarispand en wil u werken uitvoeren? Dan kan u steeds voorafgaand advies krijgen bij de dienst onroerend erfgoed van de stad Antwerpen.