De stad Antwerpen werkt aan een visie voor de toekomst van de dorpen Berendrecht en Zandvliet, met een evenwicht tussen wonen, werken, leren, spelen en ontspannen. Ook voor natuur, industrie, cultuur en landbouw zal er ruimte blijven. De stad Antwerpen wil verzekeren dat de dorpen Berendrecht en Zandvliet in de toekomst hun landelijke karakter daarbij blijven behouden.
Waarom dit project?
Niemand weet hoe de dorpen Berendrecht en Zandvliet er over 25 jaar zullen uitzien. De stad Antwerpen dacht samen met deskundigen en bewoners uit beide dorpen na over de richting waarin beide dorpen tegen 2040 best evolueren.
Wat gebeurt er?
Een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP)
Om te verzekeren dat beide dorpen hun dorpskarakter in de toekomst behouden, wil de stad Antwerpen beide dorpskernen versterken. De kleinschaligheid van de bebouwing en de typische polderarchitectuur blijven zo veel mogelijk behouden. Daarnaast wil de stad Antwerpen ook inzetten op het behoud van de doorzichten naar het open landschap en de openheid van de groene binnengebieden.
Hiervoor maakt de stad nu een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) op: het RUP ‘Dorpsversterking Berendrecht-Zandvliet’. Dit RUP bouwt voort op de structuurschets ‘Berendrecht-Zandvliet: dorpen tussen haven en stad’.
Momenteel ligt de eerste stap van dit plan - de startnota - ter inzage tot en met 14 november 2020. Meer info vindt u hier.
Met de opmaak van het RUP bieden de stad Antwerpen en het district Berendrecht-Zandvliet-Lillo een juridisch kader waarin bijkomende bebouwing in de polderdorpen op de gewenste plaats komt, en zich optimaal in het landschap inpast. Daarbij zetten ze in op het behoud van de doorzichten naar het open landschap en de kleinschaligheid van de bebouwing. Maar ook op het versterken van de typische aanwezige polderarchitectuur en de openheid van de waardevolle binnengebieden.
Bebouwing als rand tussen dorpen en open landschap
De woningen die de rand vormen met hetlandschap worden in kaart gebracht. Deze “woonranden” liggen op de grens van het woongebied en de achterliggende open ruimtegebieden (agrarisch gebied, groen of recreatiegebied). Voornamelijk door lintbebouwing staan de doorzichten naar het achterliggende landschap onder druk. Het opzet van het RUP is om in deze randen in woongebied die tendens tegen te gaan en de openheid naar het achterliggende landschap te behouden. Dit betekent niet dat het RUP bebouwingsmogelijkheden in woongebied verbiedt. In het RUP worden de bouwmogelijkheden wel zodanig gestuurd dat er nog zichten op het landschap mogelijk blijven.
Grotere open ruimtes in woongebied
Alle aaneengesloten open ruimtes groter dan 1 hectare en gelegen in woongebied werden in beeld gebracht. Deze open ruimtes in de binnengebieden tussen Berendrecht en Zandvliet, de zogenaamde ‘landschapskamers’, kunnen in principe vandaag verkaveld en bebouwd worden. Het is belangrijk dat we deze openheid en de doorzichten behouden omdat ze zo waardevol zijn. Ze bieden ook kansen om nieuwe verbindingen te maken aan de hand van voetweggetjes.
2 historische dorpskernen
Door de kleinschaligheid van de bebouwing en panden met typische architectuur hebben de dorpskernen van Berendrecht en Zandvliet een landelijk en authentiek karakter. Het RUP bakent de historische dorpskernen af en zal aan de hand van nieuwe voorschriften het erfgoed en deze typische gebouwen beschermen en het harmonieuze karakter van alle gebouwen in de dorpskernen garanderen. In Zandvliet wordt ook speciale aandacht besteed aan de herwaardering van het historisch fort.
Agrarisch gebied tussen 2 dorpen
Via nieuwe trage wegen worden veilige verbindingen voor fietsers en voetgangers tussen de dorpskernen en de omliggende landschappen mogelijk gemaakt. Het agrarisch gebied tussen de twee dorpskernen staat vandaag onder druk door versnippering van gronden, met stallingen verspreid over het landschap als gevolg. De ambitie is de versnippering van het agrarisch landschap tegen te gaan en de beeldkwaliteit te bewaken. Zo zal er onderzocht worden of het mogelijk is inrichtingsprincipes op te leggen rond minimale oppervlakte van de percelen, afsluitingen, materiaalgebruik,…
Hoeves en kasteeldomeinen
Met dit RUP brengen we ook alle hoeves en kasteeldomeinen in beeld die geheel of gedeeltelijk gelegen zijn in woongebied en op de nventaris voor onroerend erfgoed staan. Het RUP wil dit erfgoed en de kwaliteit die ze in het straatbeeld bieden maximaal behouden en beschermen.
Gezien hun ligging in woongebied, lenen deze karakteristieke gebouwen zich mogelijk ook voor een nieuwe invullingen zoals co-housing, werken, commerciële-, sociale- of publieke functies, ….
Historiek
In samenspraak werd een visie voor de toekomst ontwikkeld - een structuurschets - die wordt opgebouwd volgens 4 verhaallijnen.
De dorpen op het landschap
De landschappen van Berendrecht en Zandvliet bepalen de identiteit van de dorpen. De landschappen worden daarom gekoesterd en waar nodig versterkt.
De ontbrekende verbindingen in het padennetwerk tussen de dorpen met hun karakteristieke ‘landschapskamers’ en omringende landschappen worden terug geactiveerd. In de kamers - dit zijn de grote open ruimtes tussen de woningen - is er plaats voor sport, spel en ontmoeting. De openheid, zichten en verbindingen van en tussen de kamers worden scherper zichtbaar gemaakt.
Het bekenlandschap wordt weer beleefbaar en bovengronds gehaald. Dit behoort immers ook tot het cultuurhistorisch erfgoed van de dorpen! Door de beken boven het peil van het Schelde-Rijnkanaal te houden, wordt het regenwater gewoon afgevoerd, zodat er minder moet gepompt worden. Dit bespaart kosten en zorgt er voor dat op de hoge delen meer regenwater wordt vastgehouden. Het vasthouden van regenwater middels retentie en infiltratie wordt gestimuleerd. Ook worden afspraken gemaakt over het ruimen van de grachten.
De open ruimte van de Kabeljauwpolder wordt voor landbouw behouden. Versnipperd gelegen kavels worden aaneengeschakeld en boeren krijgen de ruimte om te ondernemen. Opstallen worden transformeerbaar en mogen een andere functie krijgen. Daarnaast worden agrarische kavels gekoppeld aan de ontwikkeling van het recreatief netwerk. Er is ruimte voor alternatieve vormen van landbouw zoals plukboerderijen en zorgvuldig ingepaste collectieve moestuinen of paardenweides. Tot slot wordt er actief beleid gevoerd om de verbetering van de biodiversiteit in het gebied te bevorderen.
Door de gekozen cookie voorkeuren kan de inhoud niet weergegeven worden. Deze inhoud is enkel zichtbaar als u marketing cookies inschakelt.
Het huis in het dorp
Het historisch karakter en het landschap vormen het kapitaal van de dorpen. De stallen, schuren en boerenhuizen zijn verbonden met de geschiedenis van dit landschap en moeten zo goed mogelijk bewaard worden en hun poortfunctie naar het landschap behouden.
Om het residentieel aanbod te diversifiëren mag er nog gebouwd worden binnen de landschapskamers (= de open ruimte tussen woningen), op voorwaarde dat er gekozen wordt voor nieuwe woonvormen die het kamerlandschap versterken en een zekere mate van collectiviteit (gezamenlijk gebruik) in zich dragen.
Nieuwe functies die mensen samen kunnen gebruiken worden ingeplant bij de bestaande voorzieningen. Dit levert voordelen op naar bereikbaarheid en het delen van infrastructuur en zorgt ervoor dat de bestaande kernen zich kunnen vernieuwen.
De bestaande zachte paden kunnen door het herstellen van de ontbrekende verbindingen uitgebouwd worden tot een sterk netwerk voor traag verkeer (fietsers, wandelaars, ruiters). De vele open ruimtes langs het netwerk kunnen mits enkele kleine ingrepen aantrekkelijker gemaakt worden om te bewegen en te ravotten.
Het parkeren wordt gegroepeerd om de parkeerdruk in smalle straten te verlichten. Hiervoor wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van al bestaande infrastructuur.
Ondernemen binnen de dorpen moet ruimte krijgen. Voor de ontwikkeling van een KMO-zone kan er ook samenwerking gezocht worden met een buurgemeente.
Door de gekozen cookie voorkeuren kan de inhoud niet weergegeven worden. Deze inhoud is enkel zichtbaar als u marketing cookies inschakelt.
De dorpen aan de haven
Het Schelde-Rijnkanaal kan een as worden in het personenvervoer naar de stad en de haven. Een aanmeerplaats kan het beste gekoppeld worden aan het fietsnetwerk.
De aanleg van het wachtdok voor binnenschippers aan de Noordlandbrug is een interessante kans om een dorpsdok met milieupark te realiseren.
De bewoners van de dorpen trekken de kaart van de duurzame energie, maar verkiezen technieken die geen bedreiging vormen voor de woonkwaliteit. Windmolens zijn prima in de haven maar niet welkom in de dorpen. Er liggen kansen in het opslaan van warmte in de bodem, energie winnen uit het kanaalwater en de waterzuiveringsinstallatie. Op lange termijn willen de dorpen energie halen uit de industriële activiteiten in de haven.
Maar de bewoners willen vandaag ook zelf aan de slag: met kleine initiatieven zoals moestuinen en repaircafés wordt vandaag al gewerkt aan een duurzame samenleving.
Door de gekozen cookie voorkeuren kan de inhoud niet weergegeven worden. Deze inhoud is enkel zichtbaar als u marketing cookies inschakelt.
De dorpen en de stad
De stad Antwerpen en de dorpen Berendrecht en Zandvliet profiteren van elkaars nabijheid.
De grote landschappen rond de dorpen, Grenspark de Zoom - Kalmthoutse Heide, Project Havenland, de Zouten, Opstalvallei en Kabeljauwpolder bieden in combinatie met het cultuurhistorisch erfgoed een aantrekkelijke uitloop voor stad en dorp.
De landschappen worden met behulp van recreatieve poorten (onthaalvoorzieningen, zitbankjes, startpunten voor wandel- en fietsroutes,...) duidelijker geadresseerd en vindbaar. Deze poorten zijn gekoppeld aan publiek transport (watertaxi, snelbus, bushalte NL) en aan recreatieve pleisterplaatsen (zoals een restaurant, zwemvijver, evenementenweide, tulpenpluk, manege, overnachtingsfaciliteiten).
Landschappelijk zwakke schakels en ontbrekende verbindingen (oftewel ‘missing links’) in het zachte padennetwerk tussen dorp stad en landschap (zoals het polderfietspad en de route naar Oud- Broek) worden aangelegd en aangesloten op regionale fiets-, ruiter-en wandelpaden (zoals de Napoleonroute).
Ook wordt ‘Het rondje dorp’ geïntroduceerd: een ringvormig fietspad dat de landschappen met de dorpen en de recreatieve poorten verbindt.
De Zouten wordt ontwikkeld als onderdeel van Project Havenland met aanlegsteigers, verbindingen met het achterland, zicht op het in- en uitsluizen, balkons op de Berendrechtsluizen en op de Opstalvallei.
Op de zandgronden wordt aan het bestaande aanbod van recreatieve voorzieningen (vakantiehuisjes, campings) een luxe segment toegevoegd.
De Stoppelbergen wordt gebruikt voor meer intensieve recreatie en vertuining wordt hier tegengegaan.
Voorzieningen voor paarden worden waar mogelijk gebundeld en ruiters verenigen zich om gezamenlijk een deel van het beheer van paden en laaghangende takken op zich te nemen. In ruil hiervoor leggen Staatsbosbeheer en Grenspark de Zoom - Kalmthoutse Heide extra ruiterpaden aan.
Door de gekozen cookie voorkeuren kan de inhoud niet weergegeven worden. Deze inhoud is enkel zichtbaar als u marketing cookies inschakelt.
Wie werkt eraan mee?
Een klankbordgroep met bewoners van Berendrecht en Zandvliet en enkele deskundigen bediscussieerden de toekomst van de dorpen. Het studiebureau 1010 - aaa - Boomlandscape goot alles in een structuurschets. De stad Antwerpen staat in voor de opmaak van het ruimtelijk uitvoeringplan (RUP) voor de structuurschets.