Het zandige landschap in het noorden van Antwerpen en de Kempen staat al eeuwen gekend als ‘schatkamer’ van vondsten uit de brons- en ijzertijd. In Ekeren zijn bij eerder archeologisch onderzoek nederzettingssporen uit de late bronstijd en vroege ijzertijd teruggevonden. Ook later, in de Gallo-Romeinse tijd, leefden hier mensen.

Op 12 augustus 2024 starten de archeologen met onderzoek. Vooronderzoek uit 2023 wees al op waardevolle archeologische resten in de ondergrond. Bijkomend onderzoek vindt nu plaats om meer te weten te komen over het verleden van Ekeren. Een goed moment om terug te blikken op resultaten van eerder archeologisch onderzoek. Het onderzoek maakt deel uit van de heraanleg van de Driehoekstraat.

Deze content kan niet getoond worden.

Door de gekozen cookie voorkeuren kan de inhoud niet weergegeven worden. Deze inhoud is enkel zichtbaar als u marketing cookies inschakelt.

Ekeren telt verschillende grote archeologische sites

Kaart met archeologische sites in Ekeren.

1. Kouter
2. Wilgehoeve I
3. Wilgehoeve II
4. Bosstraat
5. Schriek
6. Lindersstraat
7. Voormalige hondenschool Kunos
8. Schoonbroek
9. De Schinde
10. Hagelkruispark
11. Kristus-Koningplein
12. Markt
13. Oude Landen
14. Salaadweg
15. Laar 1
16. Laar 2

Schriek - 2002

(Op kaart nr. 5 Schriek en Driehoekstraat)
Bij de verbreding van het goederenspoor 27A in 2002 werden resten gevonden van paalsporen, een haardplaats en een grote afvalkuil. Paalsporen zijn verkleuringen in de grond die tonen waar vroeger houten palen stonden. De palen zijn al lang verdwenen, maar ze laten een donkerdere afteking in de bodem achter. Het aardewerk in en rond de sporen dateert uit de ijzertijd (700 - 50 voor Christus). Een volledige reconstructie van het gebouw was niet haalbaar door de slechte bewaringstoestand van de paalsporen. Er wordt aangenomen dat hier een langwerpige hoeve heeft gestaan voor mens en vee.

Archeoloog plaatst een doorsnede op een grondspoor.

Archeologen tekenen het opgravingsvlak in.

Archeoloog tekent een doorsnede van een grondspoor in.

Archeoloog plaatst het meetlint om het vlak te kunnen intekenen.

Er werden ook spijkers gevonden. Dit zijn bouwsels op palen waarin voedsel en voorraden werden gestockeerd, hoog, droog en veilig voor ongedierte. Ten oosten van de Schriek werden paalsporen van minstens twee gebouwen en een gracht ontdekt. Het zijn resten van een erf uit de 15de en/of 16de eeuw.

Wilgehoeve

(Op kaart nr. 2- 3 Alfons Wensstraat en Wilgehoevestraat)
Bij de bouw van de verkaveling tussen de Alfons Wensstraat en de Wilgehoevestraat onderzochten archeologen in 2005 verschillende onderdelen van het terrein. Het onderzoek maakte duidelijk dat de omgeving van de Wilgehoeve al lang vóór het begin van onze jaartelling werd bewoond en bewerkt.

Metaaltijd
Hier werden paalkuilen van een gebouw ontdekt. In een van deze paalkuilen werd een goed bewaarde tas met oor uit aardewerk ontdekt. Op basis van deze tas kon de paalkuil gedateerd worden tot de late bronstijd/ vroege IJzertijd (1100 – 450 voor Christus).

Archeoloog maakt een doorsnede op een groot grondspoor.

Opschave van het opgravingsoppervlak. Laag per laag wordt er grond verwijderd. Mogelijk verschijnen er dan archeologische sporen of objecten.

Archeologische vondst: rest van een regenwaterput

Gallo-Romeinse periode: twee parallelle tweeschepige woonstalhuizen met verdiepte stalbodem
In een eerste onderzoeksfase werden de twee stalbodems blootgelegd en onderzocht. De twee bijhorende woongedeelten werden in een volgende fase onderzocht. De vulling van de stalbodems werd uitvoerig bemonsterd. Er werden ook twee vierkante waterputten geregistreerd en onderzocht.

Zowel uit de stalbodems als uit de waterputten kwamen talrijke vondsten die dateren uit de tweede helft van de tweede en het begin van de derde eeuw na Christus. De velddatum van het constructiehout van de zuidelijke waterput werd op basis van een datering op jaarringen geplaatst in 158 na Christus.

Schriek – De Slag bij Ekeren

2023: Vooronderzoek

De historische kaarten, zoals het plan van graaf de Ferraris uit 1777, tonen dat het onderzoeksgebied deel uitmaakte van een sterk gecultiveerd agrarisch landschap. De historische weg de Schriek, die zijn oorsprong
vermoedelijk in de 14de eeuw kent, loopt door het
onderzoeksgebied.

Op de kaart is het strijdgewoel van de Slag bij Ekeren in 1703 te zien. Onder het onderzoeksgebied waren de Franse legers opgesteld. De Nederlandse troepen bevonden zich ten noorden en langs de Schriek.
Mogelijk kunnen sporen en vondsten van de veldslag teruggevonden worden bij gedetailleerd onderzoek in 2024.

Bureauonderzoek
Dit is een verzameling van gegevens over de aardkundige, archeologische en historische context van het plangebied. Het onderzoeksgebied is gelegen in een archeologisch rijke omgeving en heeft een gunstige landschappelijke ligging. Het ligt dichtbij de voormalige overstromingsgebieden van Schelde, op een hogere dekzandrug. Een populaire plek bij jagers-verzamelaars in het Mesolithicum (8800 – 5300 voor Christus) en boerengemeenschappen in het Neolithicum (5300 – 2000 voor Christus) en de brons- en ijzertijd (2000 - 57 voor Christus).

Overzicht van het onderzoeksgebied, vooronderzoek in 2023.

Detailfoto van een kuil, vooronderzoek in 2023.

Landschappelijk bodemonderzoek en een proefsleuvenonderzoek
Het proefsleuvenonderzoek bevestigde de verwachtingen van de bureaustudie. Er werden verschillende grondsporen aangetroffen die behoren tot een bewoningssite, waaronder een huisplattegrond. Op basis van deze resultaten wordt een meer gedetailleerde opgraving geadviseerd.

2024: Archeologisch onderzoek

In augustus 2024 vindt het gedetailleerd archeologisch onderzoek plaats. Hierbij wordt het terrein laag per laag onderzocht.

Onderzoekslaag 1
Metaaldetectie-onderzoek vindt plaats naar vondsten van de Slag van Ekeren. De opbouw van de historische weg de Schriek wordt onderzocht. De weg kent zijn oorsprong vermoedelijk in de 14de eeuw en diende als verbinding tussen de polders en de Kempen.

Onderzoekslaag 2
De bewoningssite wordt verder onderzocht, zodat er een duidelijke datering aan gekoppeld kan worden. Het archeologisch vlak wordt vrijgelegd in grote werkputten. Met schop en truweel worden alle sporen nauwkeurig opgeschoond, gefotografeerd en met GPS ingemeten. Deze sporen zijn meestal verkleuringen in de bodem. Het vergaan organisch materiaal zoals bijvoorbeeld hout kan enkel nog waargenomen worden in de veranderde kleur en samenstelling van de bodem. Aan de hand van de gebouwplattegronden en het vondstmateriaal kan de archeoloog de site dateren en met behulp van natuurwetenschappelijke technieken kunnen vondsten en monsters geanalyseerd worden.

Na het veldwerk worden de vondsten gewassen en geregistreerd, de tekeningen en GPS-metingen worden geïnterpreteerd. Het onderzoeksrapport bundelt de resultaten van het onderzoek en de natuurwetenschappelijke analyses.

Historiek

Slag bij Ekeren door Constantijn Francken. Dit hangt vandaag in het districtshuis van Ekeren: Kasteel Veltwijck.

Slag bij Ekeren op 30 juni 1703

De Slag bij Ekeren was een veldslag tijdens de Spaanse Successieoorlog tussen een Nederlandse strijdmacht van 12.000 man en een Frans leger van 25.000 man. De opmars van de Nederlandse strijdmacht was een stap in het grote plan van de geallieerden om Antwerpen in te nemen, maar zij werden bij Ekeren verrast door de Fransen, die erin slaagden hen te omsingelen. Door een koelbloedig optreden konden de Nederlanders uit de omsingeling ontsnappen naar het Fort Lillo en totale vernietiging voorkomen. Uiteindelijk verklaarden beide partijen zich de overwinnaar.

Wat gebeurt er?

Heraanleg Driehoekstraat. Er wordt een dubbelrichtingsrijbaan en – fietspad gepland, met gemengd gebruik, aansluitend op de Driehoekstraat. Ter hoogte van deze aansluiting wordt een verkeersplateau aangelegd. Tussen de begraafplaats en de rijweg komt ruimte voor een groene verblijfszone met wandelpad en nieuw aangeplante vegetatie. Lees verder over de heraanleg.

Wie werkt er aan mee?

Vooronderzoek: archeologisch bedrijf RAAP België
Opgraving: dienst Archeologie van de stad Antwerpen
Logistieke ondersteuning: district Ekeren

Archeologie Ekeren