Ter hoogte van de Scheldetunnel - centraal vinden er grote werkzaamheden plaats. Van bij de start wordt rekening gehouden met archeologisch onderzoek. Op deze plek lees je meer over het verleden dat heeft plaatsgevonden en nieuwe informatie en inzichten dankzij het archeologisch onderzoek dat plaatsvindt.
Wat gebeurt er?
De Oosterweelverbinding wordt gerealiseerd tussen het Sint-Annabos op Linkeroever en het voormalige polderdorp Oosterweel op Rechteroever. Het heeft zijn naam te danken aan het dorp waarvan alleen de kerk nog verzonken in het landschap achterbleef. Om de tunnel te maken, werd eerst een zone van de Schelde uitgebaggerd. Ook de vaargeul werd tijdelijk verlegd. De Schelde speelde sinds de vroegste bewoning van Antwerpen een belangrijke rol in de ontwikkeling. In het Scheldeslib zitten talrijke archeologische vondsten verscholen die dateren uit de prehistorie tot heden. Het archeologisch onderzoek spitst zich bij de werken toe op het documenteren en recupereren van de archeologisch relevante vondsten.
Wat werd er onderzocht?
Het bodemoppervlak van de Schelde werd met verschillende technieken (zoals geofysischonderzoek, een methode van veldonderzoek zonder de bodem te verstoren, en sonar) in beeld gebracht. Hierbij werden ook grotere objecten op de bodem opgemerkt.
Historisch onderzoek en waterbodemdetectie
Dit onderzoek werd in de zomer van 2023 verder verfijnd met historisch onderzoek en waterbodemdetectie. Bij deze detectiewerken door munitiespecialisten (Bom-be) werden locaties afgelijnd waar grote of kleinere objecten of groepen aanwezig waren. Het kon gaan om delen van (historische) wrakken, van oude aanleginfrastructuur van de scheepvaart of om munitie uit WOI of WOII. Om deze objecten te identificeren en om eventuele explosieven te bergen, werden de voorwerpen in het najaar van 2023 door specialisten van Bom-be gecontroleerd met duikers. De onderzoeken werden uitgevoerd vanuit een werkschip met een ponton erbij om voorwerpen die bovengehaald werden meteen te bergen.
Staalname van Scheldeslib
Na het voorbereiden van de bodem van het tracé van de nieuwe Scheldetunnel startte de aannemer in het voorjaar van 2024 met de baggerwerken voor de aanleg van de tijdelijke vaargeul. Deze werken hadden als doel om de huidige vaargeul voor de scheepvaart tijdelijk op te schuiven naar het noorden en te versmallen om zo plaats vrij te maken voor het baggeren van de zogehete ‘zinksleuf’. In deze sleuf zullen de tunnelelementen afgezonken worden.
Eerst werd aan de kant van Linkeroever ruimte vrijgemaakt voor het baggeren van het zuidelijk deel van de zinksleuf. Nadien schuift het scheepvaartverkeer opnieuw op richting Linkeroever, zodat het noordelijk deel van de zinksleuf langs de rechteroever gebaggerd kan worden.
Resultaat
De dienst archeologie volgde deze werken verder op om belangrijke archeologische vondsten te recupereren en documenteren en voerde ook een gerichte staalname uit van Scheldeslib.
- De grote obstakels die gecontroleerd werden, hadden geen historische waarde.
- Er werden geen scheepswrakken geïdentificeerd in het tracé van de nieuwe tunnel.
- Andere voorwerpen die al opdoken, bestonden vooral uit steigerhout, stalen kabels of autobanden.
- Daarnaast werd er ook artilleriemunitie gevonden uit WOI en WOII, waarvan een object zijn springlading nog bezat.
Midden november 2024 werd er wel een onverwachte vondst gedaan, met name een kanon gevonden uit de tijd van Napoleon.
Archeologische vondst: scheepskanon
Op basis van de vorm is het kanon zeer waarschijnlijk van Franse oorsprong en dateert het uit 1808. Het gaat mogelijk om een 36-pounder. Op de loop van het kanon is een anker zichtbaar wat voorkomt op standaardtypes van de Franse militaire vloot. Dergelijke kanonnen werden onder andere gebruikt op oorlogsschepen.
Wil je meer weten over het gevonden scheepskanon uit de tijd van Napoleon?
Lees meer